ETYKA A ETYKIETA KARATE

Tak jak w innych, bardziej tradycyjnych sztukach walki trening karate w większości szkół – bazuje na ścisłej dyscyplinie. Jest to powodem zmniejszenia się liczby ćwiczących, nawet wśród tych, którzy osiągnęli już pewien poziom techniczny. Rygorystyczny trening odstręcza większość początkujących – leniwych i niezdyscyplinowanych, i tych nie czujących zamiłowania do współzawodnictwa i treningu fizycznego.
Dyscyplina Dojo, wymagana przez wszystkich mistrzów w każdym stylu, z charakterystyczną dla każdego stylu etykietą i podkreślenie znaczenia karate-do, dowodzą różnicy karate od sportu, w ogólnie przyjętym znaczeniu tego słowa. Świat zachodni stworzył wiele sztuk walki, ale nie posiadają one nadbudowy filozoficznej. Jak wspomnieliśmy, karate-do jest nie tylko drogą zmierzającą do poznania techniki walki, ale także metodą kształtowania osobowości poprzez samorealizację.

Większość wschodnich sztuk wojennych posiada własne podstawy etyczno-filozoficzne – np. w głównych znajdują się Shinden jako przejaw zachowania duchowego charakteru sztuki. Pochodną tego jest również medytacja Zen, stosowana na początku i pod koniec każdego treningu, w celu oczyszczenia umysłu i uzyskania wewnętrznego spokoju.
Karate nauczane jest w salach zwanych Dojo. Instruktor posiadający czarny pas (stopień mistrzowski DAN) tytułowany jest Sensei, jeśli ma niższy stopień — Sempai.
Sensei znaczy dosłownie — nauczyciel, zaś Sempai — senior, starszy rangą. Naczelny mistrz bywa nazywany Shihan.

Etykieta Dojo jest zbiorem zasad, regulujących zachowanie się karateka w sali ćwiczeń i nie tylko. Oprócz aspektów czysto etycznych (przysięga Dojo) zawiera w sobie elementy kurtuazyjne, przejawiające się w ukłonach i pozdrowieniach, a także specyficzny ceremoniał, wprowadzający ćwiczących w swoistą atmosferę towarzyszącą treningom karate. Godzi się w tym miejscu przytoczyć jedną ze starych maksym karate: „Dojo jest miejscem, gdzie buduje się męstwo, a wyższe uczucia ludzkie budzą się w ekstazie ciężkiej pracy. Jest to tajemnicze
miejsce, gdzie umysł ludzki szlifowany jest w pocie czoła”. Niektórzy doszukują się podstaw przysięgi Dojo w starojapońskim kodeksie samuraja – Bushido (bushi – wojownik, do – droga). Dla samuraja złamanie Bushido oznaczało hańbę, a co za tym idzie seppuku (harakiri). Dla karateki, składającego tę deklarację uczciwości i posłuszeństwa wobec zasad Dojo, ma ona również uroczysty, honorowy charakter. Złamanie przysięgi powoduje automatyczne skreślenie z listy Dojo.

Gi, czyli ubiór karateki składa się z kaftana, spodni i pasa (obi). Kolor pasa i naszyte na nim pagony oznaczają stopień wtajemniczenia adepta. Nie trzeba nadmieniać, iż Gi powinno być
zawsze czyste i w dobrym stanie.

PSYCHOLOGICZNE ZASADY KARATE

Z powodu niewątpliwych związków karate z Zen, podstawowe zasady psychologiczne wiążą się z koncentracją, poczuciem spokoju i pewności siebie. Inne wartości wyrastają z tych właśnie podstaw.
Karateka powinien dążyć do osiągnięcia stanu pełnego zrozumienia reakcji przeciwnika. Czynniki psychologiczne odgrywają w walce ważną rolę, ponieważ karate oznacza bezpośredni kontakt dwu lub więcej istot ludzkich. W wielu wypadkach wygrywa strona silniejsza psychicznie, jeżeli nawet przewaga fizyczna leży po stronie przeciwnej. Nie można
jej uzyskać w sposób świadomy, jest ona wynikiem systematycznego i intensywnego treningu. Japończycy próbują ową przewagę psychiczną wyjaśnić obrazowo.

Mizu-no-kokoro (duch jak woda)

Wg. Japończyków duch dobrego karateka podobny jest do cichego spokojnego jeziora. Pojęcia mizu-no-kokoro i tsuki-no-kokoro podkreślane były w naukach dawnych mistrzów karate. Oba odnoszą się do nastawienia umysłu w momencie konfrontacji z przeciwnikiem.
Mizu-no-kokoro wyraża potrzebę aby umysł był spokojny jak gładka powierzchnia wody. Prowadząc tę symbolikę dalej – gładka powierzchnia wody odbija wiernie obraz wszystkich przedmiotów w jej zasięgu, a jeżeli utrzyma się w tym stanie umysł, to przewidzenie psychicznych i fizycznych reakcji przeciwnika, będzie natychmiastowe i dokładne.
Konsekwentnie, odpowiedź (defensywna lub ofensywna) będzie przeprowadzona w sposób odpowiedni i właściwy. Z drugiej strony jeśli powierzchnia wody zostanie zakłócona, odbite obrazy będą wypaczone – analogicznie, umysł zaprzątnięty myślami o ataku i obronie nie przewidzi intencji i zamiarów przeciwnika, stwarzając mu okazję do ataku.

Tsuki-no-kokoro (duch jak księżyc)

Tak jak księżyc oświetla wszystko, jak dobry karateka widzi każdy ruch. Pojęcie to odnosi się do konieczności bacznego, ciągłego obserwowania całej postaci przeciwnika
i wszystkich najdrobniejszych ruchów, podobnie jak światło księżyca pada równomiernie na wszystkie przedmioty w jego zasięgu. Przy pełnym rozwoju tej postawy, świadomość będzie natychmiast rejestrowała każdą wyrwę w obronie przeciwnika. Chmury przysłaniające światło księżyca, porównuje się do nerwowości, jako przeszkody, która staje na drodze prawidłowego przewidywania ruchów przeciwnika. Atak na słaby punkt oraz zastosowanie właściwej techniki są wówczas niemożliwe.

KARATE-DO: ZNACZENIE DUCHOWE

Ogólna koncepcja karate leży -jak już wspomniano daleko głębiej niż proste, fizyczne ćwiczenie. Zwykło się mówić, że jeśli rozwój fizyczny jest początkiem karate, to rozwój duchowy jest celem ostatecznym. Gdy używamy terminu karate-do, powinniśmy podkreślać znaczenie „do” (droga) – sugerujący wyższy stopień aspiracji, niż uczenie się tylko jak blokować, kopać czy uderzać. Podobną sugestię odczytać można w innych sztukach jak judo, kendo i aikido. Tradycyjne japońskie dyscypliny, ikebana czy chanoyu to również droga perfekcji i maksymalnego skupienia myśli i działania. Wydaje się, iż w kręgu kultury orientalnej nie funkcjonują tak ostre podziały, jakie zwykli stosować Europejczycy czy Amerykanie. Widać to na powyższym
przykładzie.

I tak, krańcowo odmienne dziedziny (karate -walka, ikebana – układanie kwiatów), zbliża do siebie ten sam motyw, podobne nastawienie do otaczającej rzeczywistości i specyficzna, wewnętrzna stymulacja w działaniu — ZEN.

Głównym celem karate powinno być osiągnięcie odpowiedniego stopnia samokontroli, niezależnie od charakteru danej jednostki. Tu właśnie zaczyna się owa doskonałość, o której często wspomina się mówiąc o mistrzach karate. Człowiek taki rozwinie w sobie świadomość umożliwiającą mu umknięcie sytuacji zdenerwowania i potencjalnej gwałtowności, która u osób mniej
doświadczonych wymagałaby zastosowania swych fizycznych umiejętności.

Mas. Oyama twierdzi, że karate nie powinno być agresywne, że powinno dążyć do opanowania gwałtowności. Jedno z przykazań Gichina Funakoshi mówi: „Karate nigdy nie atakuje pierwsze”. Prawdopodobnie taka koncepcja „pustej ręki” wyjaśnia dlaczego tak wielka liczba Europejczyków czy Amerykanów zapisuje się na treningi (nieraz bardzo drogie) karate. Być może właśnie połączenie fizycznego i duchowego rozwoju tak mocno pociąga człowieka Zachodu, wychowywanego w pop-kulturze, lansującej łatwe osiągnięcie celu, która sprzyja rozwojowi coraz straszniejszych metod niszczenia, z którymi nie mogą już konkurować sztuki walki bez broni.

Jeszcze dziś większość z japońskich sztuk takich jak ikebana (sztuka układania kwiatów), czy chanoyu (ceremonia parzenia i picia herbaty) posiada specjalnych uczniów zwanych Uchi-deshi. Tłumacząc dosłownie znaczy to: wewnętrzny uczeń. Ludzie ci żyją ze swym nauczycielem i poświęcają się tylko jednej, wybranej sztuce. Celem ich wspólnego
zamieszkiwania z nauczycielem jest uzyskanie jak największej możliwości skupienia swych myśli na jednaj tylko, łączącej ich sprawie. Nauczycie¬lowi pomaga to wprowadzić ich w jeden tok myślenia.
Uchi-deshi są również w Kaiate-Do. Są szczególnymi uczniami, których wybiera wielki mistrz Oyama. Co roku przejmuje on nowych kandydatów. Liczba ich wkrótce spada, gdy stwierdzają iż mogą tylko spać, jeść i trenować karate. Żyjąc w Ryo, które jest ich wspólnym miejscem zamieszkania, są pozbawieni wolności, nie otrzymując nigdy zezwoleniu
na wyjście poza Dojo, chyba, że mają trenować tam biegi. Uchi-deshi trenują przez 1000 dni, po czym opuszczają to miejsce.

Program dnia rozpoczyna się o godz. 6.30 rano, o 7.00 odbywa się pierwszy trening, niezależnie od tego czy pada deszcz, śnieg, czy jest spiekota. Ta część ćwiczeń ma miejsce zawsze na zewnątrz Dojo. Bieg na trasie 8 kilometrów, a następnie pokonywanie wzniesień sprintem pod górę. Po biegach wchodzą do małego parku w pobliżu Dojo, często obserwowanego przez Mistrza. Tam dopingują się wzajemnie do dalszych ćwiczeń: 100 pompek, 200 przysiadów i 300 skłonów w leżeniu na plecach. Po każdym porannym treningu trzeba przygotować śniadanie, a Honbu wyczyścić do połysku. Następnie wszyscy wymawiają słowa przysięgi Dojo. Chwila odpoczynku i dalszy trening. Żywot Uchi-deshi jest ciężki, zgodnie z tradycją średniowiecznych samurajów robią wszystko: gotują, piorą karate-gi, wykonują roboty stolarskie i murarskie, sprzątają toalety, lub… uczą się języków obcych. W tych bowiem prostych zadaniach i codziennym treningu znajduje się klucz do osiągnięcia celu. Często widzi się Uchi–deshi spacerujących po treningach wokół Honbu – pobitych i posiniaczonych. Ból jest jedną z barier, którą trzeba pokonać, jeśli ma się zostać prawdziwym karateką. Niewielu zdolnych jest przetrwać ten surowy reżim.

Co roku Mas. Oyama dokonuje selekcji nowych uczniów, aby zapełnić miejsca tych, którzy odpadli.
Tylko kilku uczniów wytrzymuje monotonię treningu i walki w Dojo. Wszystkich ich łączy pewien wspólny element, mają w sobie siłę, która pozwala im przetrwać, nie pozwala
przestać, a nakazuje pracować dalej, nie dopuszczając odpoczynku. Impuls ten pcha ich do momentu, gdy przychodzi nagle coś co oświeca.
Ich własne ciało, własny wysiłek i praca pozwalają im osiągnąć to święte, wewnętrzne uczucie, dostępne tylko dla poświęcających się bez reszty. Jeśli idą tą drogą życia przez wiele lat stają się prawie niepokonani. Kiedy przystępują do walki wiedzą o tym, że nie wolno im przegrać. Czują, że gdyby się poddali, i zdradziliby kodeks Bushido, według którego
żyją na co dzień. Powody dla których młodzi ludzie stają się Uchi-Deshi są bardzo różne. Oto niektóre z nich: „Pragnę być dobrym człowiekiem dla moich przyjaciół”, „Chcę być silny”
„Moją ambicją jest być silnym karateką i dżentelmenem”, „Staram się poznawać siebie”.

Trudno jest znaleźć źródła historii Uchi-deshi. Być może zapoczątkowali ją japońscy samuraje, którzy przekazywali swym synom umiejętności jakie posiadali. Być może wyszła ona od mnichów klasztornych, którzy poszukiwali uczniów do naśladowania. Ta bardzo stara tradycja ożywa w betonowej dżungli Tokio. W jednym z największych centrów przemysłowych świata, liczącym 11 mln. mieszkańców ćwiczy tylko 15 Uchi-deshi, którzy wybrali drogę Budo.

Codziennie, we wczesnych godzinach rannych w ich postaciach odradzają się średniowieczni samuraje…

OYAMA KARATE

Twórcą tego stylu jest Wielki Mistrz SHIGERU OYAMA-10 DAN. Urodził się on 7 lipca 1935r. w Japonii. Już w wieku lat 10 zaczął uprawiać karate pod okiem nieżyjącego już Masutatsu Oyamy i stał się największym shihsn w organizacji Kyokushin. W 1966 r. swoje wielkie mistrzostwo udokumentował pokonując w realnej walce 100 kolejnych przeciwników z czarnymi pasami. W 1967 r. wyjeżdża do Stanów Zjednoczonych aby popularyzować i rozwijać karate na kontynencie amerykańskim. Przeprowadza tu wiele pokazów łamania kantem dłoni olbrzymich stosów bloków lodowych, jak i demonstrację łamania gołą ręką klingi ostrego miecza w chwili zadawania cięcia.
S. Oyama zaczyna nauczać nie tylko w Ameryce ale także na wszystkich innych kontynentach, gdzie zyskuje powszechne uznanie stając się niekwestionowanym autorytetem światowego karate. W połowie lat 80-tych S. Oyama opuszcza szeregi starej organizacji (Kyokushin), a powodem jest między innymi negatywny stosunek Msutatsu Oyamy do prób zreformowania metod treningowych i technik kyokushin karate.
Mistrz Shigeru Oyama bazując na 45 letnim doświadczeniu w praktykowaniu sztuk walki stworzył logiczny i nowoczesny styl. Zdecydowała o tym nowa filozofia treningu kontaktowego karate, uwzględniająca z jednej strony współczesne osiągnięcia nauki w sporcie, psychologii i pedagogice, z drugiej strony oryginalne formy i kata dostosowane do warunków walki utylitarnej. Trening dodatkowo został wzbogacony o ćwiczenia z kijem(bo), pałka(tonfa), sai i nunchaku.
Sosu Oyama wychował wielu wybitnych ekspertów karate oraz zdobywców mistrzostw świata i kontynentów. Pod jego okiem trenowali tacy mistrzowie jak: Steve Arniel, Loek Hallander, Katsuaki, Sato, Jako Ninomija, Takashi Azuma i Shokei Matsiu.
Prekursorem Oyama Karate w Polsce jest Shihan Jan Dyduch 7 dan, który po 15 latach treningów w stylu kyokushin przechodzi do organizacji Oyama Karate. W 1991 roku legalizuje on ten styl w Polsce i zostaje jej oficjalnym reprezentantem.
W tej chwili Oyama Karate działa w ponad 100 największych miejscowościach całego kraju. Oyama Karate oprócz wypróbowanych metod treningowych z najmłodszymi prowadzi również szkolenia w stylu full contactu.
Należałoby również wspomnieć o dużych osiągnięciach Polaków na arenie światowej. W kategorii lekkiej senesi Maciej Blecharczyk , na Mistrzostwach Świata w stylu Oyama Karate „The Ulimate Challenge” staje na najwyższym podium zdobywając mistrzostwo świata.
Następną chlubą Polaków zostaje sensei Andrzej Pierzchała, który w tym samym turnieju zdobywa mistrzostwo świata w kategorii średniej. W 1995 r. sensei Jan Borowiec w kategorii lekkiej zostaje również mistrzem świata zdobywając złoty medal. Rok później w Nowym Jorku, jeszcze raz udowadnia swoje wielkie mistrzostwo i zdobywa brązowy medal.
Te wszystkie osiągnięcia jak i zdobywane medale przez naszych zawodników w Mistrzostwach europy potwierdzają przynależność polskich zawodników do ścisłej, światowej czołówki w stylu Oyama Karate.